Voorjaarsmoeheid

Voorjaarsmoeheid, laat het niet gebeuren…

Start het voorjaar met frisse energie

Ieder jaar is zij er weer, de voorjaarsmoeheid. Duizenden mensen hebben ermee af te rekenen bij het besluit van de winter en het talmen van een verkwikkende lente, waarbij we mentaal moe worden van het wachten op betere dagen…

Start het voorjaar met frisse energie

Voorjaarsmoeheid, laat het niet gebeuren

Stefaan de Wever

Ieder jaar is zij er weer, de voorjaarsmoeheid. Duizenden mensen hebben ermee af te rekenen bij het besluit van de winter en het talmen van een verkwikkende lente, waarbij we mentaal moe worden van het wachten op betere dagen…

De winterkost met verminderd aandeel aan vitamines en mineralen,  het verblijf in verwarmde huiskamers met gebrek aan frisse lucht en het dragen van stevige winterkleding die de huidademhaling belemmert, zijn hier natuurlijk niet vreemd aan.

Gelukkig staan er een aantal natuurlijke middelen en kuren ter onze beschikking, om daaraan te verhelpen.

Voorjaarskruiden, de groene herbronning 

Traditioneel staat de voorjaarsperiode in het teken van kruiden, reiniging, gezondheidsvernieuwing en een nieuwe start van het natuurjaar. Veel mensen nemen nu de tijd voor een grote schoonmaak, en weet… zoiets is ook aan je lichaam besteed. Wie z’n eigen lichaam op adem wil laten komen en zijn cellen een beurt wil geven kan dat best nu doen. Lichaamsreinigingskuren werden gewoontegetrouw in het voorjaar georganiseerd, soms uit noodzaak.  Maart en april zijn de maanden waarin de natuur groener wordt en groen staat toch symbool voor leven, voor hoop, voor kracht en vernieuwing. Niet voor niets is groen de kleur van de natuur. Alle leven dankt zijn bestaan aan de aanwezigheid van groen. Zonder bladgroen is geen leven denkbaar. Maar welke invloed heeft groen nog in het menselijk leven of in de voeding? De laatste eeuw zijn we steeds minder uit de natuur gaan halen onder de vorm van groene planten en zijn we de voeding steeds meer gaan herleiden tot een verzameling lege calorieën. 

De natuurlijke weg gaat over het gebruik van plantaardige, verse voeding, rijk aan vitamines, actieve mineralen en een rijkdom van enzymen. En als deze voeding in de winterperiode te weinig aan bod is gekomen, dan kan je ze nu beter een ereplaats geven.

Iedereen die “groen” een plaats wil geven in zijn voeding vindt zeker een oplossing om een dagelijkse portie onder één of andere vorm te serveren.

Vele onderzoekers hebben deze zwakke schakel – onvoldoende gezondheidsbeschermende verse groenten – ingezien. Gezondheidsinstanties geven de aanbeveling om dagelijks minstens 5 porties fruit en groenten te eten, als eenvoudige gezondheidsmaatregel. En als therapeutische maatregel komen we er daarmee lang niet uit. 

In het voorjaar zijn er de eetbare wilde groenten – meestal bladgroenten – die ons een krachtige verrijking van onze voeding aanbieden. 

Een voorjaar vol gezondheid

Voor wie de weg naar gezond eten of leven nog niet betreden heeft, is de na-winterse periode vol  ontgiftingsverschijnselen. Het belaste organisme zoekt een uitweg voor de vele ‘slakken’, toxines, slijmstoffen,… kortom een verzameling rommel die niet in je lichaam thuishoort. 

Onlustgevoelens, gebrek aan vitaliteit, of algemene vermoeidheid, neiging tot depressiviteit, een verzameling zenuwziekten, vervullen naast de algemene winterkwalen zoals verkoudheid, griep, algemene verslijmingssymptomen hun taak als signaal : er gaat iets fout in je lichaam. Het wordt nu tijd om het over een andere boeg te gooien. 

Tip : 

Misschien heb je met al die verschijnselen niet erg veel zin in eten, dan ga je spontaan vasten. D.w.z. dat je tijdens deze periode zomaar een dag of een periode niet eet, of niet àlles eet. Je kan bv. een eiwit- en vetbeperking instellen, je kan de kraan van de ‘lege calorieën’ dichtdraaien, je kan een tijd sap gebruiken, of de wereld van de kruiden ter hulp roepen. Je kan je liefde voor ‘echte’ voeding oefenen tijdens een dergelijke periode. Zo leer je het goede van de aarde weer waarderen. 

Gezondheid is geen zaak van een periode van het jaar. Het volstaat niet om een tijd je best te doen en later nergens meer naar om te kijken. Goede principes pas je een heel jaar toe met hetzelfde gemak. Want het is best leuk om gezond te zijn.  

Gezondheid voor iedereen.

Te overvloedig voedsel moet er nu uitgezweet worden tot je lichaam helemaal schoon is. Daarnaast moeten de cellen van ons organisme weer ‘elektriciteit’ krijgen, om als gezonde cellen weer kordaat te reageren op iedere aanslag op het cellenleven. Een kuur in het gras, met kruiden of al die onooglijke planten die langs de kant groeien, kan je deze ‘elektriciteit’ geven. Deze wilde voorlopers van onze groenten zijn nog puur en ongeschonden, tenminste als je ze weet te vinden in een natuurgebied, waar landbouwvergiften en bestrijdingsmiddelen ze niet deren. 

Er zijn vele planten die eetbaar zijn, en die niet alleen éétbaar zijn, ze zijn ook écht zinvol omdat ze in het voorjaar, dat in feite van nature de periode is met het minste aanbod aan verse groente, de krachtigste gezondheidsbevorderende stoffen bevatten. Denk aan de bladeren van de paardebloem, aan herderstasje, madeliefjes, jonge boomblaadjes van linde, berk en meidoorn, aan witte dovenetel, aan muur, hondsdraf, zevenblad en brandnetel. 

Ieder jaar worden wij eraan herinnerd om die groene kuur te doen, maar velen worden weerhouden eraan te beginnen omdat ze vervreemd zijn van de natuur. Ze vrezen dat het mis kan gaan met al deze ‘wilde’ planten.  

Gezondheid binnen handbereik.

Liever sappen 

Sommige van bovengenoemde kruiden hebben een krachtig aroma. Om ze te leren eten kan je best met weinig beginnen. Enkele blaadjes kan je proeven op een wandeling in de natuur. Op zo’n ontmoeting overwin je de vrees om iets verkeerd te doen. Later ga je deze planten gebruiken bij warme of rauwe bereidingen. Alles begint uiteraard bij het leren kennen van de planten. Zelfs al levert de herkenning meestal geen probleem – het gaat toch om overbekende planten – is het goed je eerste stappen op dit terrein te zetten met een beetje hulp. Dat gaat makkelijker. 

Tip:

In keukenrecepten met kruiden spant brandnetel  steeds de kroon. Jammer genoeg gaat men deze kostbare plant bijna altijd koken. Opgelet, dat is niet nodig. Honderden kostbare substanties met een bijzondere betekenis voor je gezondheid gaan zo verloren !

De brandnetel, door iedereen gekend, door weinigen geliefd, tenzij door natuurliefhebbers, die de betekenis van deze plant weten te waarderen.  Over kruiden wordt veel gesproken en geschreven, maar toch wagen mensen zich niet altijd even gemakkelijk aan de toepassing.  De goede eigenschappen van de brandnetel lenen zich nochtans wonderwel tot regelmatig gebruik.  We noteren: bevordert de bloedsamenstelling, bloedreinigend, waterdrijvend, goed voor zowel buikloop als voor verstopping, versterkend en vitaliserend. In de voorjaarsvoeding mag hij niet ontbreken om de winter vaarwel te zeggen, grote schoonmaak houden en met nieuwe energie te kunnen starten. Maar er is die drempelvrees, voor die prikkelende plant… Daar iets eetbaars van maken en dan nog wel rauw ? Toch wordt brandnetel omgetoverd tot een hartelust voor de kieskeurige gastronoom.

Herkennen van brandnetels stelt niet het minste probleem. Wie twijfelt hoort slechts de kwaliteiten te ‘betasten’. Als sla-kruid komt de brandnetel niet in aanmerking, maar rauw gepureerd in soepen, warme saus of in een aardappelpuree, zoals hierna beschreven, is de brandnetel een aanvaardbaar en genietbaar geschenk voor de gezondheid van de voorjaarsmens.  

Gebruik:  vanaf het verschijnen van de nieuwe toppen tot eind mei, begin juni.

 Ga als volgt te werk :

– verzamel steeds verse topjes en/of jonge bladeren van brandnetels.

– was deze brandnetels onder stromend water.

– mix de brandnetels rauw in een bekermixer in een gelijk gewicht water. Voeg bladeren toe, zolang je mixer het aanvaardt. 

– giet de gemixte brij door de keukenzeef, of door een roerzeef. Vang het vocht op in een kom. Bij het mixen met de VitaMixer is dat zeker niet nodig. Je gebruikt de brandnetel integraal.

– dit aldus bekomen sap gebruik je in een puree, een soep of een ander gerecht. Dit sap wordt toegevoegd op het einde van de bereiding en wordt niet meegekookt. 

– Je kan dit sap ook als therapeutische drank gebruiken, bv. de helft verdund in een dunne groentenbouillon of basissoep of in een kruidenthee, bv. in een venkel- of zoethoutaftreksel, of in een specifieke kruidenthee die je kiest in functie van de werking van een orgaan of systeem.

– Sappen geven een ideale werking. Ze kunnen gemakkelijk opgenomen worden omdat ze geen speciale behandeling van de spijsvertering vereisen. De betekenis van sappen wordt meestal onderschat. Toch is het volledig  en volwaardig voedsel dat maar een minimale verteringsinspanning vraagt in vergelijking met vaste voeding. 

Brandnetelsap doet het uitstekend in combinatie met versgeperst wortelsap. Verse sappen zijn gemakkelijk te persen met aangepaste keukentoestellen. Een sapcentrifuge doet het goed, maar voor wie sap regelmatig op het menu wil zetten is de Kampioen-sapmaker zeker een pluspunt. Met dit toestel valt trouwens nog veel meer te doen : raspen, pureren, moes-maken, notenbereidingen enz. Voor liefhebbers van verse, groene voeding, een onmisbare keukenhulp. 

De jonge brandnetelblaadjes worden verwerkt in sausjes, in gepureerde vorm samen met aardappels of pompoen, klaargemaakt als spinazie of opgediend als brandnetelsoep. Het is natuurlijk belangrijk dat men deze jonge topjes en bladeren rauw kan bereiden en rauw kan eten om een optimaal voordeel te halen uit de biologische kwaliteiten. Door de rijkdom aan mineralen zoals calcium, ijzer (dé ijzerleverancier !), magnesium, silicium, kalium en fosfor, alsmede door het gehalte aan chlorofyl wordt er dankbaar gebruik van gemaakt bij bloedermoede en voorjaarsmoeheid.

Bovendien werkt brandnetel bloedzuiverend: hij ondersteunt de nierfunctie en verdrijft urinezuur (belangrijk voor reumapatiënten). De reinigende werking van de meeste voorjaarskruiden is zeker bekend.

Brandnetel werkt algemeen revitaliserend door de maag-, darm-, gal- en pancreassecretie te bevorderen. Brandnetelsap is prima voor mensen met lichte darminfecties met diarree, maar ook bij constipatie.

Voordelen van een kruidenkuur

Veel van de eetbare voorjaarskruiden zijn urinedrijvend, bloedreinigend, stoelgangbevorderend, zweetopwekkend, slijmafscheidingsbevorderend.  Een milde werking vindt plaats ter hoogte van longen en luchtwegen, de spieren, hart- en bloedvaten, de lever, de alvleesklier, het maag-darmkanaal … Er is sprake van reiniging en vernieuwing. Een voorjaarskruidenkuur kan zeker een aanmoediging zijn om veel sluimerende kwalen, d.w.z. aanwezige, maar soms nog niet eens opgemerkte kwalen, op te ruimen en opnieuw gezond en levenskrachtig te worden. De voor de hand liggende toepassingen zijn kruidenaftreksels (thee), sappen en zeker ook in de voeding. 

RECEPTEN met kruiden

Goed voor soep

Een soep is in de regel een warm (gekookt) gerecht. Juist in deze gerechten vinden verse en gedroogde (voorjaars)kruiden een aangename toepassing.  Het is een verscholen vorm om in een gekookte maaltijd ongemerkt ook rauwkost te gebruiken.  Rauwkost, omdat wij ervan uitgaan dat we de kruiden pas nà de bereiding zullen toevoegen en niet meekoken. Met soepen zijn er veel mogelijkheden en iedereen moet er zelf met fantasie en smaak aan werken. Het aandeel van de kruiden bepaal je zelf. Heb je er niets op tegen, dat de soep krachtig kruidig smaakt, dan neem je een flinke hoeveelheid. Heb je liever een zachte smaak, dan neem je gewoon minder kruiden. 

Kruiden kunnen als volgt een rol spelen in de bereiding van soep :

** als smaakmaker : de aromatische kruiden die tijdens de bereiding reeds worden toegevoegd (tijm, rozemarijn, laurier…) De geringe hoeveelheid kruiden heeft geen wezenlijke invloed op de samenstelling van de soep, wel op het aroma. Er is slechts een geringe invloed van de bestanddelen.

** als eet-kruid : verse kruiden worden fijngemalen, gepureerd, fijngehakt, of tot sap geperst en toegevoegd nà de kooktijd, en zo snel mogelijk opgediend. Alle groene kruiden, alle jonge voorjaarskruiden, alle bladgroenten komen hiervoor in aanmerking. 

** als decoratie : bv. fijngehakte kruiden als strooisel bovenop een groentesoep of een ander groentegerecht

Aardappel-kruidenpuree

Neem 10 gemiddelde aardappels.  Schil ze en snijd in stukken  en leg ze in een kom op een stoomrooster.  Doe ongeveer 1 centimeter water in de kom. Voeg een volledige struik bleekselder toe, 1 laurierblad en 1 grote knoflookteen. Breng aan de kook en sluit de kom af met het deksel.  Laat ongeveer 20 minuten sudderen tot de aardappels gaar zijn. Haal dan het laurierblad en de knoflook uit de kom, pureer de aardappels en meng het afzonderlijk klaargemaakte kruidenmengsel erdoor.

Kruidenmengsel :

Muurpuree :

Verzamel een goede hoeveelheid verse muur (of andere tuinkruiden zoals kervel, peterselie, spinazie, paardebloemblad, hondsdraf, …) Was en maak schoon en doe dit in de bekermixer.  Doe in de bekermixer nog een weinig water, laat op hoge snelheid mixen en voeg kruiden bij, zolang de massa draaiend blijft. Voeg de gemixte kruidenbrij bij de aardappelpuree. Op smaak brengen met wat strooikruiden.

Kruidenoliesausje

Koudgeperste olijfolie, een weinig tamari (sojasaus) of ander plantaardig smaakversterkend preparaat (naar smaak), wat gedroogde tuinkruiden of groentenstrooisel en citroensap meng je met zoveel verse voorjaarskruiden als de olie kan opnemen, fijngehakt of gemalen. Groene mayonaise maak je met de mixer: mix bovenstaand mengsel door.

Warme Kruidensaus

Mix de kruiden in water, tot ze heel fijn zijn.  Voeg gekookte (liefst verse) aardappels toe om het sausje te binden, het warme groentennat van gekookte groenten, een weinig kruidenbouillon en/of wat cocoscrème. Mix tot een smeuïge brij.  Dien warm op.  Indien teveel afgekoeld, even opnieuw opwarmen, doch niet laten koken ! 

Kruidensalade

Zoek jonggroene eetbare planten op. Was ze en snijd grof of pluk ze uit elkaar. Meng desgewenst met gewone kropsla, ijsbergsla, witloof, krulandijvie.  

Enkele voorbeelden :

Paardebloem – Weegbree – Berkeblaadjes – Daslook – Muur – Hondsdraf – Jonge meidoorn- en lindeblad

Mengen met hele of stukjes radijs en sliertjes gele of rode paprika.

Optie : 

Taraxacum officinale (paardebloem) :

Zowel de bladeren, als lentesalade, als de bloem, het kroonstuk op je rauwkostschotels, hebben de eigenschap wat ‘pit’ te brengen in je leven.  De paardebloem is namelijk niet alleen rijk aan sporenelementen en mineralen, maar door de aanwezige bitterstoffen wordt de lever- en galwerking geactiveerd, wat de vorming van galstenen voorkomt.

Tevens is de paardebloem mild diuretisch (urinedrijvend) en licht laxerend.

Als lentekuur is aanbevolen regelmatig een slaatje te eten van jonge, verse paardebloembladeren, in combinatie met onze andere helizame groene voorjaarskruiden.

Alfalfa (luzerne) :

De lekkere kiemen van de luzerne, die zich heel makkelijk laten kweken, zijn onovertroffen door hun rijkdom aan vitaminen, mineralen, essentiële aminozuren en chorofyl; ze zijn versterkend en vitaliserend en bestrijden de lusteloosheid en algemene vermoeidheid in het voorjaar. Veel van onze lezers hebben de kiemersmicrobe te pakken en kiemen er lustig op los. Laat de jonge scheuten één à twee dagen voor het raam groenen. Ze worden er zeker beter van. Bladgroen = de aktieve celvernieuwer. Geloof me, daarvan krijgen we in onze voeding zelden voldoende. 

Wist je dat Norman Walker in zijn sapkuren ook sap van alfalfa voorschreef ? Hij gaf de raad om, zodra de weersomstandigheden het toelaten, in eigen tuin een smalle lange strook voor te behouden voor het zelf uitzaaien en het oogsten van diepgroen alfalfakruid. Hiervan zou men dan sap persen, en mengen met wortelsap. Alfalfaplanten zijn sappig mits ze voldoende bevloeid worden.