Emoties zijn een essentieel onderdeel van de persoonlijkheid van de mens. Ze kunnen ons krachtig motiveren, zowel in het goede als in het kwade. En afhankelijk van welke emoties het zijn, kunnen we gelukkig, verdrietig, angstig of blij zijn. “Positieve” emoties kunnen voldoening geven en een gevoel van welzijn; “negatieve” emoties kunnen pijn en angst veroorzaken. De eerste zullen geestelijke gezondheid bevorderen, maar wanneer we lang worden blootgesteld aan “negatieve” emoties dan zal dat allerlei problemen geven in gedrag en relaties. Dus emoties spelen een belangrijke rol bij onze algehele beleving van welzijn.
God wil dat wij genieten van de effecten van positieve emoties. Maar vanwege de zonde hebben we vaak te maken met negatieve effecten van onze negatieve emotionele ervaringen. Ook mensen in de Bijbel waren niet immuun voor emotionele hoogtepunten en dieptepunten. Er waren mensen bij die erin slaagden om daar controle over te krijgen, maar anderen niet. Zij lieten toe dat negatieve emoties hen dreven tot verkeerde acties.
Het is niet gemakkelijk om de relatie tussen emoties en gedrag aan te geven. Er kunnen momenten zijn dat pijnlijke emoties ons op de knieën brengen om God te zoeken als ultieme bron van hulp en steun. Maar deze worstelingen kunnen er ook toe leiden dat mensen het geloof vaarwel zeggen. Het is dan belangrijk dat we meer leren over onze emoties en de manier waarop zij invloed hebben op ons leven.
Negatieve emoties
Lees 2 Samuël 13, een verhaal dat bol staat van negatieve emotionele ervaringen. Te midden van deze worsteling veroorzaakten de betrokkenen bij elkaar lichamelijke en emotionele pijn. Het gevolg van hun gedrag had invloed op de hele koninklijke familie, en zelfs op toekomstige generaties.
Welke emotionele gevoelens kunnen we onderkennen bij de betrokkenen: Amnon, Tamar, David, Absalom?
“De liefde” die Amnon voelde voor Tamar kon nooit echte liefde zijn, maar veel meer een seksuele gedrevenheid, want zodra hij had gekregen wat hij wilde, “welde een diepe haat” in hem op (vers 15). De ervaring van Amnon laat twee emotionele extremen zien: ongecontroleerde passie (in de context van een incestueuze relatie) en haat.
Het gedrag dat hoort bij deze emoties is altijd uit balans en heeft ernstige gevolgen. De “liefde” van Amnon veranderde van het ene op het andere moment in haat. Hij negeerde het smeken van zijn zuster en liet haar met geweld uit zijn huis zetten.
Tamar was het slachtoffer. Ze was niet op de avances van Amnon ingegaan en dat frustreerde hem. Ze diende haar broer, in gehoorzaamheid aan de koning. En toen de bedoeling van Amnon duidelijk werd, deed ze haar best om hem op andere gedachten te brengen door duidelijk te maken wat de afschuwelijke gevolgen zouden zijn van zo’n daad. Maar hij was vastbesloten om te krijgen wat hij wilde, Amnon luisterde niet naar goede raad. Dus hij voerde zijn plan uit.
Zoals elke vrouw die het slachtoffer is van verkrachting of misbruik, zal Tamar zich boos, vernederd, en gebruikt hebben gevoeld. En ook zal ze zeker een gevoel van minderwaardigheid hebben gekregen.
Haar broer Absalom troostte haar niet, maar gaf haar de raad om erover te zwijgen. Intussen maakte Absalom plannen om Amnon te doden en zo haar verkrachting te wreken (Bovendien zorgde het uit de weg ruimen van Amnon ervoor dat hij meer kans had op de troon van Israël). David, die van allemaal de vader was, moet zich ook boos en verdrietig hebben gevoel over deze gebeurtenissen.
Op welk moment heb jij haat, verdriet, angst, woede, of jaloezie ervaren? Hoe ben je daarmee omgegaan? Wat zou je anders hebben willen doen?
Positieve emoties
Negatieve emoties zoals haat, bezorgdheid, vrees, woede, en jaloezie zorgen voor onmiddellijke lichamelijke reacties: een hart dat bonst, spanning in de spieren, een droge mond, het koude zweet dat uitbreekt, een rond draaiende maag, en allerlei andere lichamelijke uitingen. Er zijn aanwijzingen dat als we lang worden blootgesteld aan deze symptomen er problemen kunnen ontstaan met ons hart en onze spijsvertering.
Positieve emoties daarentegen, zoals barmhartigheid, vriendelijkheid, nederigheid, zachtmoedigheid, en geduld worden geassocieerd met een gevoel van welzijn, een positieve kijk, en een optimale relatie met anderen en met God.
Positieve psychologie, een nieuw ontwikkelde en breed gedragen vorm van psychologie, is erop uit om positieve emoties te bevorderen zodat geluk toeneemt en om mentale ziektes te voorkomen. Het is bewezen dat het koesteren van negatieve emoties schade brengt aan gezondheid en het leven kan verkorten. Het bevorderen van een positieve kijk op het leven kan gezondheid en levensduur ten goede komen. Met andere woorden: hoe positiever je in het leven staat, hoe meer je van een goede gezondheid kunt genieten.
Lees Galaten 5:22. In welk opzicht kan de vrucht van de Geest verschil maken in de manier waarop mensen door het leven gaan?
En Kolossenzen 3:12-14:
Doet dan aan, als door God uitverkoren heiligen en geliefden, innerlijke ontferming, goedheid, nederigheid, zachtmoedigheid en geduld.
Verdraagt elkander en vergeeft elkander, indien de een tegen de ander een grief heeft; gelijk ook de Heer u vergeven heeft, doet ook gij evenzo.
En doet bij dit alles de liefde aan, als de band der volmaaktheid.
Wat is volgens Paulus de meest positieve emotie? Wat betekent het om “jezelf te kleden” zoals in dit gedeelte wordt aangegeven? Wat is het gevolg wanneer iemand de woorden van Paulus in dit gedeelte in praktijk brengt?
Liefde is meer dan een emotie, maar toch is het wel de allerbeste emotie. God is liefde, en het is zijn bedoeling dat zijn kinderen elkaar over en weer liefhebben. Hij wil dat wij weten wat het betekent om God lief te hebben en door hem geliefd te worden. Liefde brengt een hele schakering aan andere positieve emoties voort die zorgen voor gewenst en aantrekkelijk gedrag.
Op welke manier heeft jouw emotionele toestand invloed op je gedrag? Waarom is het belangrijk om geen beslissingen te nemen wanneer je in een emotionele roes verkeert, of die nu positief of negatief is?
Gods plan voor pijnlijke emoties
Lees Johannes 16:20-24. Wat is de belofte van Jezus met betrekking tot pijn en verdriet?
Het gedeelte biedt geweldig veel hoop aan iedereen die door lichamelijke en psychische pijn gaat. Hier zijn een paar dingen die we uit dit Bijbelgedeelte kunnen leren:
° Het lijkt alsof de wereld vol blijdschap is. Vaak kijkt de gelovige om zich heen en dan wordt hij eraan herinnerd hoe oneerlijk het leven is. Slechte mensen lijken altijd te genieten, terwijl veel mensen die aan God zijn toegewijd pijn lijden. Maar Jezus verzekert ons dat dit niet altijd zo blijft. Bovendien is de buitenkant vaak misleidend. We hebben de neiging om te denken dat anderen gelukkiger en succesvoller zijn dan wij.
° Rouw, verdriet en angst zullen veranderen in vreugde. Dit is het hart van de belofte van Jezus. Gelovigen moeten de gedachte koesteren dat er een einde zal komen aan het verdriet, en dat niet alleen: verdriet zal moeten wijken voor vreugde.
° De pijn uit het verleden wordt vergeten. Herinneringen aan het onplezierige verleden zijn vaak de reden voor veel verdriet. Psychotherapeuten doen veel om de effecten van het verleden weg te nemen in het dagelijkse leven van hun cliënten. Jezus verzekert ons dat we de pijn vergeten, net zoals een vrouw die een baby baart haar pijn vergeet, zodra de baby ter wereld is. Zijn volgelingen zullen op een dag de pijn voorbij zijn.
° Niemand kan onze vreugde wegnemen. Het soort vreugde die Jezus aanbiedt is niet dezelfde vreugde zoals wij die kennen. Jezus biedt ons volkomen geluk, een eeuwige toestand die niet weg geroofd kan worden van mensen die gered zijn.
° Er zal geen nood meer zijn. Jezus bevestigt dat de rechtvaardigen niet langer iets nodig hebben. Ze hoeven Jezus niet meer te bidden en te smeken, want in al hun noden is voorzien.
Hoe kun je vasthouden aan de belofte dat je verdriet zal veranderen in vreugde? Hoe kan deze zekerheid jou helpen te midden van de tegenspoed in het leven?
Hoe kun je de beloften van Jezus gebruiken om iemand die verdriet heeft te bemoedigen?
uit HouVast 1/2013 Ondertussen zijn we jaargang 2024 gestart. In het eerste nummer : Lang niets gehoord van God? – Waarom God mensen schiep -Wonderbare ogen – Het oor, meesterlijk ontwerp
Dr. Julian Melgosa
Goed Nieuws / HouVast 