Wie is verantwoordelijk voor de gezondheidsrisico’s van straatvoeding?

Sommige voedingsmiddelen- en drankenbedrijven geloven dat de consument verantwoordelijk is voor wat hij eet of niet eet, terwijl sommige bedrijven of producenten een deel van de schuld op zich nemen, of het toeschrijven aan de tijd, trends, of de maatschappij. Over het algemeen passen voedingsbedrijven verschillende tactieken toe om hun huidige bedrijfsmodel te beschermen. Het regelmatig eten van sterk bewerkte voedingsmiddelen, verzadigde vetten en toegevoegde suikers houdt verband met veel negatieve gezondheidseffecten. Fastfood is een van de grootste boosdoeners van de wereldwijde obesitas-epidemie, met daaraan verbonden veel andere risico’s als kanker, hart- en vaatziekten, diabetes, reumatische ziekten… Onderzoek toont aan dat een slechte voeding met veel junkfood op lange termijn kan leiden tot hart- en vaatziekten, diabetes type 2, sommige soorten kanker en zelfs tot een vervroegde dood.

In hun studie aan de Academy of Management Discoveries onderzoeken Professor Tobias Hahn en zijn co-auteurs aan de Universiteit van Manchester hoe voedings- en drankenbedrijven reageren op het publieke debat over obesitas. “Het is waarschijnlijk waar dat voedselbedrijven niet alleen de schuld hebben, maar ze spelen een grote rol. Een overweldigende meerderheid van gezondheidsstudies vertelt ons dat de voedingsindustrie een belangrijke rol speelt in de obesitas-epidemie.”

Maar er is een bijkomend probleem voor bedrijven die vetrijke, suikerrijke, bewerkte voedingsmiddelen en dranken produceren: ze worden geconfronteerd met een strategische spanning tussen hun kernactiviteiten en de sociale kwestie van obesitas. Voor velen van hen hangt de winstgevendheid grotendeels af van de verkoop van vetrijke, suikerrijke, bewerkte voedingsmiddelen en dranken. Het aanpakken van obesitas vereist echter een fundamentele verschuiving van deze producten. Dus als voedingsbedrijven obesitas willen aanpakken, moeten ze fundamenteel veranderen, maar dat vormt een bedreiging voor de kern van hun bedrijfsmodel. Geeft de voedingsindustrie dit deel van de schuld toe?

Een onderzoek naar de berichtgeving in de gedrukte media om te analyseren hoe bedrijven publiekelijk hun bedrijfsmodel rond obesitas verdedigden, laat zien dat sommige bedrijven proberen hun betrokkenheid bij gezondheidsrisico’s te minimaliseren door de verantwoordelijkheid te verleggen naar de consument. Ze beweren dat ze alleen maar aanbieden en dat het de consument is die de beslissing neemt. Het probleem is dat de consumenten geen controle hebben over de ingrediënten van sterk bewerkt, voorgekookt voedsel. Je verwarmt het in de magnetron en eet het op zonder echt te weten wat er in zit, noch je vragen daarover te stellen. Het is lekker, so what? …

We zouden de kleine lettertjes moeten lezen … Uit veel voedingsonderzoeken blijkt dat mensen gewend zijn geraakt aan een hoge suikerspiegel. Iets dat ogenschijnlijk gezond is, kan suikerniveaus tot wel 35% bevatten, terwijl voedingswetenschappers een limiet van 15 tot 20% aanbevelen. Er is een spanning tussen de bedrijfsmodellen van deze bedrijven – ze verdienen veel aan deze niet zo gezonde voedingsproducten – en gezondheidsproblemen zoals obesitas. Als de voedings- en drankenindustrie haar producten zou veranderen en gezonder zou maken, zou dat haar winstgevendheid in gevaar brengen. “Het herformuleren van de producten is eigenlijk niet zo eenvoudig omdat mensen gewend zijn aan hun smaak”…

Als voedingsbedrijven hun smaak snel aanpassen, blijkt uit onderzoeken dat veel mensen ze niet meer kopen. In het VK heeft de supermarktketen Tesco een populaire frisdrank niet meer verkocht vanwege de hoge suikergehalte en er was een enorme verontwaardiging op sociale media om dit terug te eisen en dat gebeurde ook… Is de consument dan de vragende partij? Het is een dubbel iets. Om te beginnen vergeten we dat de industrie eerst die smaak, die hunkering, die herkenning, die verslaving heeft gemaakt. De industrie houdt er een staf van rooddesigners op na, die voeding onweerstaanbaar kunnen maken, zodat je er niet omheen kunt. Enerzijds moet je eten, maar als je die behoefte zo kunt sturen dat mensen meer eten, en vooral meer van wat je te koop hebt, is het alle hens aan dek. In feite is het zelfs mogelijk om mensen zo’n voorkeur voor aardbeismaak te geven – terwijl ze een echte aardbei walgelijk gaan vinden…

Denk je dat bedrijven om onze gezondheid geven? Het interessante dat we ontdekten, is dat een aantal bedrijven het probleem niet ontkennen. Natuurlijk geven ze ook andere redenen voor obesitas, maar ze geven toe dat ze misschien een deel van het probleem zijn.

We identificeerden verschillende tactieken die bedrijven gebruiken om zichzelf publiekelijk te positioneren rond obesitas en om met die spanning om te gaan. De eerste tactiek is wat we deactiveren noemen. Net als in de begintijd van tabak, leveren deze bedrijven bewijs dat er geen verband bestaat tussen hun voedselproducten en obesitas. Maar ze liegen … Ze proberen de spanning weg te nemen door het in twijfel te trekken met uitspraken als “Het is niet waar dat onze producten je zwaarlijvig maken”. De andere manier om hun betrokkenheid in twijfel te trekken, is door het probleem te verwateren. In plaats van hun betrokkenheid te ontkennen, geven ze toe dat ze bijdragen aan het probleem, maar zeggen dat ook andere oorzaken bijdragen, zoals het gebrek aan lichaamsbeweging van mensen of het gebrek aan thuis koken bij mensen. of culturele gewoonten. Ze proberen hun rol in het probleem te minimaliseren om kritiek te verzachten.

Sommige voedingsbedrijven proberen hun verantwoordelijkheden naar de consument te verschuiven. Coca Cola zegt bijvoorbeeld dat ze een dieet hebben en geen opties, en dat de consument kan kiezen. McDonalds zegt dat je in al hun restaurants salades kunt eten en dat het niet hun schuld is dat mensen hamburgers en friet eten. Ze verleggen de spanning naar andere partijen en vooral naar consumenten. Het is waar dat niemand consumenten dwingt, maar sommigen zijn misschien niet goed geïnformeerd over de risico’s – alhoewel alleen maar betere informatie het ook niet zal rechttrekken. (In een publieke rondvraag stelden we aan 100 mensen de vraag wat gezonde voeding was, gevolgd door wat ze dachten dat ongezonde voeding was… en dat gaf wel degelijk een indicatie van de kennis van de consument over de risico’s van industrievoeding). Deze bedrijven beweren dat het niet hun verantwoordelijkheid is om hun consumenten op te voeden. “Het is een vrije wereld met vrije consumentenkeuzes, we doen alleen aanbiedingen, en verplichten niemand, dus het is niet onze schuld.”

De strategie van bedrijven als Coca Cola is bijvoorbeeld om mensen te vertellen dat als ze voldoende bewegen en bewegen, ze zoveel cola kunnen drinken als ze willen. Dit legt echt de schuld bij de consument.

De waarheid is dat de hele sector van bereide voeding (de hele sector van bewerkte verpakte voedingsproducten) problematisch is, en dat – hoe goed bedoeld en hoe veel betere ingrediënten er worden gebruikt, bv in bio-varianten van datzelfde product, want de consument wil een pesticidevrij alternatief – ongeveer alles wat verwerkt en verpakt is, nooit vergelijkbaar is met voeding waar je zelf de ingrediënten voor kiest. Wil je weten wat je eet? Bereid het zelf. En ook in je eigen keuken is het opletten geblazen. Als het erop aan komt, zal alleen meer vers, meer rauw, meer echt voedsel… helpen tegen obesitas en alle gezondheidsproblemen die ermee te maken hebben.